متفرقه نیل گیمن: آینده‌ی ما در گرو کتاب‌خانه‌ها و کتاب‌خواندن و خیال‌بافیست

[اولدوز]

کتاب‌ها راه برقراری ارتباط ما با مردگانند. از آن‌هایی که دیگر با ما نیستند درس می‌گیریم که بشریت بر پایه‌ی خودش ساخته شده است، تکامل پیدا کرده است، دانش ما را افزایش می‌دهد ما را از شر دوباره و دوباره یادگیری آن نجات می‌دهد. داستان‌هایی هستند که از بیشتر کشورها قدیمی‌ترند، داستان‌هایی که بیشتر از فرهنگ‌ها و ساختمان‌هایی که اولین بار در آن‌ها گفته شدند، دوام آوردند.یک بار از آلبرت انیشتین پرسیدند که چطور می‌توانیم فرزندانمان را باهوش کنیم. جوابش هم ساده بود و هم عاقلانه. او گفت: “اگر می‌خواهید فرزندانتان باهوش شوند، برایشان قصه‌های پریان بخوانید. اگر می‌خواهید بیشتر باهوش شوند، برایشان قصه‌های پریان بیشتری بخوانید.” او ارزش خواندن و خیال‌بافی را درک کرده بود. امیدوارم ما بتوانیم دنیایی به فرزندانمان بدهیم که در آن بخوانند، و برایشان خوانده شود، و خیالبافی کنند، و درک کنند.

 

[اولدوز]

این داستان‌ها به لطف انسان‌هایی که نقششان را در انتقال آن‌ها به نسل بعدی ایفا کردند، نجات یافتند – چیزی که گیمن در سخنرانی‌اش درباره‌ی اینکه چگونه داستان‌ها دوام می‌آورند، به آن پرداخت. به نظر او مسئولیت‌هایمان در قبال آینده – به عنوان کتاب‌خوان، نویسنده، شهروند، و عضوی از گونه‌ی قصه‌گو – اینطور بر دوشمان است:

به باور من، ما در قبال خواندن به منظور لذت بردن در مکان‌های خصوصی و عمومی، وظیفه داریم. اگر به منظور لذت بردن کتاب بخوانیم، اگر دیگران ببینند که ما داریم می‌خوانیم، آن وقت یاد می‌گیریم، تخیلاتمان را بکار می‌بریم. به دیگران نشان می‌دهیم که خواندن چیز خوبی است.

 

[اولدوز]

ما وظیفه داریم از کتاب‌خانه‌ها حمایت کنیم. از کتاب‌خانه‌ها استفاده کنیم، دیگران را هم تشویق کنیم از کتاب‌خانه‌ها استفاده کنند و به بسته شدن کتاب‌خانه‌ها اعتراض کنیم. اگر ارزشی برای کتاب‌خانه‌ها قائل نشوید آن وقت ارزشی برای اطلاعات یا فرهنگ یا خِرَد قائل نشده‌اید. شما دارید صداهای گذشته را خاموش می‌کنید و به آینده آسیب می‌رسانید.

 

[اولدوز]

ما وظیفه داریم که برای فرزندانمان با صدای بلند کتاب بخوانیم. برایشان چیزهایی بخوانیم که از آن لذت ببرند. برایشان داستان‌هایی را بخوانیم که خودمان دیگر از آن‌ها خسته شده‌ایم. برای جالب کردنشان صداها را تقلید کنیم و فقط بخاطر اینکه آن‌ها خودشان یاد گرفته‌اند بخوانند، از خواندن برایشان دست نکشیم. ما وظیفه داریم از زمانی که با صدای بلند کتاب می‌خوانیم، به عنوان فرصتی برای ایجاد پیوند و بهبود روابط استفاده کنیم و آن را زمانی در نظر بگیریم که هیچ تلفنی چک نمی‌شود و حواس‌پرتی‌های دنیوی کنار گذاشته می‌شوند.

 

[اولدوز]

ما وظیفه داریم از زبان استفاده کنیم. خودمان را به جلو هل بدهیم: که بفهمیم کلمات چه معنایی دارند و چگونه آن‌ها را گسترش دهیم، که واضح ارتباط برقرار کنیم و منظورمان را برسانیم. ما نباید در تلاش باشیم که زبان را منجمد کنیم، یا وانمود کنیم چیزی مرده است که باید به آن احترام گذاشت، بلکه باید از آن به عنوان موجودی زنده استفاده کنیم که جریان دارد، کلمات را قرض می‌کند و اجازه می‌دهد معانی و تلفظ‌ها همراه با زمان تغییر کنند.

 

[اولدوز]

ما نویسنده‌ها و بخصوص نویسنده‌های کودکان، تعهدی نسبت به خواننده‌هایمان داریم و آن هم تعهد نوشتن واقعیت‌هاست، بخصوص وقتی اهمیت دارد که داستان‌هایی از مردمانی که وجود ندارند در مکان‌هایی که هرگز نبوده‌اند خلق می‌کنیم – که درک کنیم حقیقت در چیزی که اتفاق افتاده نیست، بلکه در چیزی است که به ما درباره‌ی اینکه ما چه کسی هستیم، می‌گوید. هر چه باشد، فیکشن دروغی است که بیانگر حقیقت است. ما تعهد داریم که حوصله‌ی خواننده‌هایمان را سر نبریم، بلکه کاری کنیم که بخواهند به صفحه‌ی بعد بروند. هر چه باشد، یکی از بهترین درمان‌ها برای خواننده‌ی بی میل، داستانی است که آن‌ها نتوانند از خواندنش دست بکشند. و همینطور که ما باید به خواننده‌هایمان از حقایق بگوییم و به دستشان سلاح بدهیم، و زره تنشان کنیم و همه‌ی خردی را که از اقامت کوتاه مدتمان در این دنیای سبز جمع کرده‌ایم به آن‌ها منتقل کنیم، تعهد داریم که موعظه نکنیم، سخنرانی نکنیم، پیام‌های اخلاقی قبلاً هضم شده را مثل پرنده‌ی بالغی که کرم از پیش جویده شده را در دهان فرزندش می‌گذارد، به زور در حلق خواننده فرو نکنیم. و وظیفه داریم که هیچ وقت هرگز تحت هیچ شرایطی برای بچه‌ها آنچه را که خودمان نخواهیم بخوانیم، ننویسیم.

ما وظیفه داریم که درک کنیم و بفهمیم که به عنوان نویسنده‌ی کودکان، داریم کار مهمی انجام می‌دهیم، چون اگر خراب کنیم و کتاب‌های کسل کننده بنویسیم که بچه‌ها را از خواندن و از کتاب دور کند، آینده‌ی خودمان را تقلیل داده‌ایم و آینده‌ی آن‌ها را ناقص کرده‌ایم.

 

[اولدوز]

گیمن که بیش از دو قرن بعد از دفاعیه‌ی آتشین ویلیام بلیک از تخیل، قلم می‌زند، به همان استعداد افضل انسانی به عنوان بزرگ‌ترین وظیفه‌مان اشاره می‌کند:

همه‌ی ما – بزرگسالان و کودکان، نویسنده‌ها و خوانندگان – وظیفه‌ای در قبال خیال‌بافی داریم. وظیفه‌ای در قبال خیال‌پردازی داریم. آسان است که تظاهر کنیم هیچ ک.س نمی‌تواند چیزی را تغییر دهد، که ما در دنیایی هستیم که جامعه در آن کلان است و فرد از هیچ هم کمتر است؛ یک اتم در دیوار، یک دانه‌ی برنج در شالیزار. ولی حقیقت این است که فرد بارها و بارها دنیایش را تغییر می‌دهد، فرد آینده را می‌سازد و این کار را به وسیله‌ی تصور اینکه همه چیز می‌تواند متفاوت باشد انجام می‌دهد.

 

[اولدوز]

فقط به اطراف این اتاق نگاه کنید…هر چیزی که می‌توانید ببینید، شامل دیوارها، زمانی تصور شدند. یک نفر تصمیم گرفته که ممکن است نشستن روی صندلی راحت‌تر از نشستن روی زمین باشد و صندلی را تصور کرده است. یک نفر باید راهی را تصور کرده باشد که من بتوانم همین الان در لندن با شما حرف بزنم، بدون اینکه زیر باران خیس شوم. این اتاق و چیزهای داخلش، و همه‌ی چیزهای دیگر در این ساختمان، در این شهر، وجود دارند چون که بارها و بارها و بارها، مردم چیزهایی را تصور کردند. آن‌ها خیال‌بافی کردند، فکر کردند، چیزهایی را درست کردند که خیلی هم خوب کار نمی‌کردند، چیزهایی را توصیف کردند که هنوز وجود نداشتند و مردم به آن‌ها خندیدند.

و بعد به وقتش موفق شدند. جنبش‌های سیاسی، جنبش‌های شخصی، همه همراه با مردمی که راه دیگری برای حیات تصور کردند شروع شدند.

 

[اولدوز]

ما وظیفه داریم تا چیزها را زیبا کنیم. نه اینکه دنیا را زشت‌تر از چیزی که بوده ترک کنیم، نه اینکه اقیانوس‌ها را تخلیه کنیم و مشکلات خودمان را برای نسل بعدی باقی بگذاریم. ما وظیفه داریم که پشت سرمان را جمع و جور کنیم، نه اینکه فرزندانمان را در دنیایی رها کنیم که خودمان با کوته نظریمان به هم ریختیم، تغییر دادیم و ناقص کردیم.

ما وظیفه داریم که به سیاستمدارانمان بگوییم چه می‌خواهیم، که علیه سیاستمداران آن حزبی رأی دهیم که اهمیت کتاب خواندن در خلق شهروندان ارزشمند را درک نمی‌کنند، کسانی که نمی‌خواهند برای حفظ و نگهداری دانش و تشویق سوادآموزی تلاش کنند. این مسئله‌ مربوط به احزاب سیاسی نیست. مسئله‌ی انسانیت است.

 

[اولدوز]

یک بار از آلبرت انیشتین پرسیدند که چطور می‌توانیم فرزندانمان را باهوش کنیم. جوابش هم ساده بود و هم عاقلانه. او گفت: “اگر می‌خواهید فرزندانتان باهوش شوند، برایشان قصه‌های پریان بخوانید. اگر می‌خواهید بیشتر باهوش شوند، برایشان قصه‌های پریان بیشتری بخوانید.” او ارزش خواندن و خیال‌بافی را درک کرده بود. امیدوارم ما بتوانیم دنیایی به فرزندانمان بدهیم که در آن بخوانند، و برایشان خوانده شود، و خیالبافی کنند، و درک کنند.