متفرقه همه‌چیز را نپذیر؛ چگونه فریب اخبار جعلی را نخوریم؟

[ممد صنوبر]

کارخانه‌های تولید شایعه


این روزها بیشتر ما ساعت‌ها در پیام‌رسان‌هایی مثل تلگرام و واتساپ وقت می‌گذرانیم. گروه‌های دوستانه، کانال‌های خبری، تحلیل‌های سیاسی و حتی توصیه‌های پزشکی در این فضاها بی‌وقفه منتشر می‌شوند.

 

[ممد صنوبر]

اما آیا تا به حال فکر کرده‌ایم که چقدر می‌توان به این اطلاعات اعتماد کرد؟ مشکل اینجاست که در این پیام‌رسان‌ها هیچ فیلتری برای صحت اخبار وجود ندارد.

 

[ممد صنوبر]

برخی افراد این پلتفرم‌ها را مثل یک رسانه رسمی می‌بینند و تصور می‌کنند هر مطلبی که در آن منتشر شود، قطعاً درست است اما واقعیت این است که پیام‌رسان‌ها فقط ابزار ارتباطی هستند نه منبع خبری معتبر!

 

[ممد صنوبر]

در تلگرام یا واتساپ، هرکسی می‌تواند در چند دقیقه یک کانال راه بیندازد و هر خبری که بخواهد منتشر کند، بدون هیچ نظارتی بر صحت و دقت آن. همین موضوع باعث شده که این فضاها به بستری ایده‌آل برای انتشار شایعات و اخبار جعلی تبدیل شوند.

 

[ممد صنوبر]

یک خبر نادرست به‌راحتی می‌تواند در عرض چند ساعت، هزاران نفر را تحت تأثیر قرار دهد بدون آنکه کسی به منبع اصلی آن توجه کند.

 

[ممد صنوبر]

در دنیای امروز، اطلاعات از همیشه در دسترس‌تر شده است. کافی است چند ثانیه در گوگل جست‌وجو کنید تا صدها مقاله و تحلیل درباره هر موضوعی پیدا کنید.

 

[ممد صنوبر]

اما این آزادی اطلاعات، یک توهم خطرناک را هم به همراه آورده است: توهم دانایی مطلق! بسیاری از افراد فکر می‌کنند چون به حجم زیادی از اطلاعات دسترسی دارند، پس حتماً حقیقت را می‌دانند. آیا صرفاً خواندن یک مطلب به معنای فهمیدن آن است؟

 

[ممد صنوبر]

دسترسی به اطلاعات، جایگزین درک صحیح از آن‌ها نمی‌شود.درست مثل کسی که کتابخانه‌ای پر از کتاب داشته باشد، اما بدون مهارت تحلیل، هیچ‌کدام این کتاب‌ها کمکی به فهم او نمی‌کنند. به همین دلیل، شناخت اخبار کافی نیست؛ مهم‌تر از آن، توانایی تحلیل، مقایسه و سنجش اطلاعات است.

 

[ممد صنوبر]

چگونه حقیقت را از دروغ تشخیص دهیم؟


حالا که می‌دانیم اطلاعات نادرست چگونه منتشر می‌شوند، باید ببینیم چگونه می‌توان از فریب خوردن جلوگیری کرد؟ چند گام ساده اما مهم، می‌تواند ما را در برابر شایعات و اخبار جعلی مقاوم کند:

 

[ممد صنوبر]

1. هر خبری را بلافاصله باور نکنید؛


اگر خبری بیش‌ازحد جنجالی و شگفت‌آور است، اولین واکنش شما نباید باور کردن باشد! ابتدا به این فکر کنید که آیا این خبر ممکن است ساخته‌شده باشد تا توجه شما را جلب کند؟