مجموعه اشعار هوشنگ ابتهاج

[MHP]

هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه)
در ۶ اسفند ۱۳۰۶ در رشت متولد شد و پدرش آقاخان ابتهاج از مردان سرشناس رشت و مدتی رئیس بیمارستان پورسینای این شهر بود.

ابتهاج سرپرست برنامه گل‌ها در رادیوی ایران، پس از کناره گیری داوود پیرنیا و پایه‌گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود. تعدادی از غزل‌های او توسط خوانندگان ترانه اجرا شده‌است.

ابتهاج در جوانی دلباخته دختری ارمنی به نام گالیا شد که در رشت ساکن بود و این عشق دوران جوانی دست مایه اشعار عاشقانه‌ای شد که در آن ایام سرود. بعدها که ایران غرق خونریزی و جنگ و بحران شد، ابتهاج شعری با اشاره به همان روابط عاشقانه‌اش با گالیا سرود.

متن مخفی: آثار هوشنگ ابتهاج

متن مخفی: آثار هوشنگ ابتهاج

هم در آغاز، همچون شهریار، چندی کوشید تا به راه نیما برود؛ اما، نگرش مدرن و اجتماعی شعر نیما، به ویژه پس از سرایش ققنوس، با طبع او که اساسا شاعری غزلسرا بود؛ همخوانی نداشت. پس راه خود را که همان سرودن غزل بود؛ دنبال کرد.
سایه در سال ۱۳۲۵ مجموعهٔ «نخستین نغمه‌ها» را، که شامل اشعاری به شیوهٔ کهن است، منتشر کرد. در این دوره هنوز با نیما یوشیج آشنا نشده بود. «سراب» نخستین مجموعهٔ او به اسلوب جدید است، اما قالب همان چهارپاره‌است با مضمونی از نوع تغزل و بیان احساسات و عواطف فردی؛ عواطفی واقعی و طبیعی. مجموعهٔ «سیاه مشق»، با آنکه پس از «سراب» منتشر شد، شعرهای سالهای ۲۵ تا ۲۹ شاعر را دربرمی‌گیرد. در این مجموعه، سایه تعدادی از غزل‌های خود را چاپ کرد و توانایی خویش را در سرودن غزل نشان داد تا آنجا که می‌توان گفت تعدادی از غزل‌های او از بهترین غزل‌های این دوران به شمار می‌رود.

سایه در مجموعه‌های بعدی، اشعار عاشقانه را رها کرد و با مردم همگام شد. مجموعهٔ «شبگیر» پاسخ‌گوی این اندیشهٔ تازهٔ اوست که در این رابطه اشعار اجتماعی باارزشی پدید می‌آورد. مجموعهٔ «چند برگ از یلدا» راه روشن و تازه‌ای در شعر معاصر گشود.
نمونه‎ای از اشعار او:
آن که مسـ*ـت آمد و دستی به دل ما زد و رفت در این خانه ندانم به چه سودا زد و رفت
خواست تنهایی ما را به رخ ما بکشد تنه‌ای بر در این خانهٔ تنها زد و رفت

 

[MHP]

آخر دل است این - هوشنگ ابتهاج​

دل چون توان بریدن ازو مشکل است این
آهن که نیست جان من آخر دل است این



من می شناسم این دل مجنون خویش را
پندش دگر مگوی که بی حاصل است این



جز بند نیست چاره ی دیوانه و حکیم
پندش دهد هنوز ، عجب عاقل است این



گفتم طبیب این دل بیمار آمده ست
ای وای بر من و دل من ، قاتل است این



منت چرا نهیم که بر خاک پای یار
جانی نثار کردم و ناقابل است این



اشک مرا بدید و بخندید مدعی
عیبش مکن که از دل ما غافل است این



پندم دهد که سایه درین غم صبور باش
در بحر غرقه ام من و بر ساحل است این​

 

[MHP]

فسانه ی شهر - هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه)​

صبا به لرزش تن سیم تار را مانی
به بوی نافه سر زلف یار را مانی
​

به گوش یار رسان شرح بی قراری دل

به زلف او که دل بی قرار را مانی
​

در انتظار سحر چون من ای فلک همه چشم

بمان که مردم چشم انتظار را مانی
​

سری به صخره ی زانوی غم بزن ای اشک

که در سکوت شبم آبشار را مانی
​

به پای شمع مه از اشک اختران ای چرخ

کنار عاشق شب زنده دار را مانی
​

ز سیل اشک من ای خواب من ندیده هنوز

چه بستری تو که دریا کنار را مانی
​

گذشتی ای مه ناسازگار زودگذر

که روزهای خوش روزگار را مانی
​

مناز این همه ای مدعی به صحبت یار

که پیش آن گل نورسته خار را مانی
​

امان نمی دهی ای سوز غم به ساز دلم

بیا که گریه ی بی اختیار را مانی
​

غزال من تو به افسون فسانه در همه شهر

ترانه ی غزل شهریار را مانی
​

نوید نامه ات ای سرو سایه پرور من

بگو بیا که نسیم بهار را مانی​

 

[MHP]

همیشه بهار - هوشنگ ابتهاج​

گذشتم از تو که ای گل چو عمر من گذرانی
چه گویمت که به باغ بهشت گم شده مانی
​

به دور چشم تو هر چند داد دل نستاندم

برو که کام دل از دور آسمان بستانی
​

گذاشتم به جگر داغ عشق و از تو گذشتم

به کام من که نماندی به کام خویش بمانی
​

بهار عمر مرا گر خزان رسید تو خوش باش

که چون همیشه بهار ایمن از گزند خزانی
​

تو را چه غم که سری پایمال عشق تو گردد

که بر عزای عزیزان سمند شوق برانی
​

چگونه خوار گذاری مرا که جان عزیزی

چگونه پیر پسندی مرا که بخت جوانی
​

کنون غبار غمم برفشان ز چهره که فردا

چه سود اشک ندامت که بر سرم بفشانی
​

چه سال ها که به پای تو شاخ گل بنشستم

که بشکفی و گلی پیش روی من بنشانی
​

تو غنچه بودی و من عندلیب باغ تو بودم

کنون به خواری ام ای گلبن شکفته چه رانی
​

به پاس عشق ز بد عهدی ات گذشتم و دانم

هنوز ذوق گذشت و صفای عشق ندانی
​

چه خارها که ز حسرت شکست در دل ریشم

چو دیدمت که چو گل سر به سی*ن*ه ی دگرانی
​

خوشا به پای تو سر سودنم چو شاهد مهتاب

ولی تو سایه برانی ز خود که سرو روانی​

 

[MHP]

چنگ شکسته - هوشنگ ابتهاج​

بازم به سر زد امشب ای گل هوای رویت
پایی نمی دهد تا پر وا کنم به سویت
​

گیرم قفس شکستم وز دام و دانه جستم

کو بال آن خود را باز افکنم به کویت
​

تا کی چو شمع گریم ای گل درین شب تار

چون صبح نوشخندی تا جان دهم به بویت
​

از حسرتم بموید چنگ شکسته ی دل

چون باد نو بهاری چنگی زند به مویت
​

ای گل در آرزویت جان و جوانی ام رفت

ترسم بمیرم و باز باشم در آرزویت
​

از پافتادگان را دستی بگیر آخر

تا کی به سر بگردم در راه جست و جویت
​

تو ای خیال دلخواه زیباتری از آن ماه

کز اشک شوق دادم یک عمر شست و شویت
​

چون سایه در پناه دیوار غم بیاسای

شادی نمی گشاید ای دل دری به رویت​

 

[MHP]

خنده ی غم آلود - هوشنگ ابتهاج​

چون باد می روی و به خاکم فکنده ای
آری برو که خانه ز بنیاد کنده ای
​

حس و هنر به هیچ ، ز عشق بهشتی ام

شرمی نیامدت که ز چشمم فکنده ا ی؟
​

اشکم دود به دامن و چون شمع صبحدم

مرگم به لب نهاده غم آلود خنده ای
​

بخت از منت گرفت و دلم آن چنان گریست

کز دست کودکی بربایی پرنده ای
​

بگذشتی و ز خرمن دل شعله سرکشید

آنگه شناختم که تو برق جهنده ای
​

بی او چه بر تو می گذرد سایه ای شگفت

جانت ز دست رفت و تو بی چاره زنده ای​

 

[MHP]

ترانه - هوشنگ ابتهاج (ه.الف.سایه)​

تا تو با منی زمانه با من است
بخت و کام جاودانه با من است
​

تو بهار دلکشی و من چو باغ

شور و شوق صد جوانه با من است
​

یاد دلنشینت ای امید جان

هر کجا روم روانه با من است
​

ناز نوشخند صبح اگر توراست

شور گریه ی شبانه با من است
​

برگ عیش و جام و چنگ اگرچه نیست

رقص و مستی و ترانه با من است
​

گفتمش مراد من به خنده گفت

لابه از تو و بهانه با من است
​

گفتمش من آن سمند سرکشم

خنده زد که تازیانه با من است
​

هر کسش گرفته دامن نیاز

ناز چشمش این میانه با من است
​

خواب نازت ای پری ز سر پرید

شب خوشت که شب فسانه با من است​

 

[MHP]

تنگ غروب - هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه)​

یاری کن ای نفس که درین گوشه ی قفس
بانگی بر آورم ز دل خسته یک نفس
​

تنگ غروب و هول بیابان و راه دور

نه پرتو ستاره و نه ناله ی جرس
​

خونابه گشت دیده ی کارون و زنده رود

ای پیک آشنا برس از ساحل ارس
​

صبر پیمبرانه ام آخر تمام شد

ای آیت امید به فریاد من برس
​

از بیم محتسب مشکن ساغر ای حریف

می خواره را دریغ بود خدمت عسس
​

جز مرگ دیگرم چه ک.س آید به پیشباز

رفتیم و همچنان نگران تو بازپس
​

ما را هوای چشمه ی خورشید در سر است

سهل است سایه گر برود سر در این هوس​

 

[MHP]

افسانه ی خاموشی (هوشنگ ابتهاج)​

چه خوش افسانه می گویی به افسون های خاموشی
مرا از یاد خود بستان بدین خواب فراموشی
​

ز موج چشم مستت چون دل سرگشته برگیرم

که من خود غرقه خواهم شد درین دریای مدهوشی
​

می از جام مودت نوش و در کار محبت کوش

به مستی ، بی خمارست این می نوشین اگر نوشی
​

سخن ها داشتم دور از فریب چشم غمازت

چو زلفت گر مرا بودی مجال حرف درگوشی
​

نمی سنجند و می رنجند ازین زیبا سخن سایه

بیا تا گم کنم خود را به خلوت های خاموشی​

 

[MHP]

قصه ی آفاق - هوشنگ ابتهاج​

دست کوتاه من و دامن آن سرو بلند
سایه ی سوخته دل این طمع خام مبند
​

دولت وصل تو ای ماه نصیب که شود

تا از آن چشم خورد باده و زان لب گل قند
​

خوش تر از نقش توام نیست در آیینه ی چشم

چشم بد دور ، زهی نقش و زهی نقش پسند
​

خلوت خاطر ما را به شکایت مشکن

که من از وی شدم ای دل به خیالی خرسند
​

من دیوانه که صد سلسله بگسیخته ام

تا سر زلف تو باشد نکشم سر ز کمند
​

قصه ی عشق من آوازه به افلاک رساند

همچو حسن تو که صد فتنه در آفاق افکند
​

سایه از ناز و طرب سر به فلک خواهم سود

اگر افتد به سرم سایه ی آن سرو بلند​