آموزشی واج چیست؟

[شیر کاکائو]

 

[شیر کاکائو]

کلمات فارسی، مانند دیگر زبان‌ها از مجموعه صوت‌ها تشکیل شده است. به کوچکترین شکل این اصوات در قدیم حرف می‌گفتند و امروزه آن را واج می‌نامند. واج در کلمات، باعث تغییر معنا می‌شوند و کوچکترین واحد زبانی هستند. باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که امروزه اصطلاح حرف را تنها برای شکل نوشتاری واج‌ها به کار می‌برند.

 

[شیر کاکائو]

انواع واج در زبان فارسی​

واج مانند تکواژ یکی از اجزای زبان است. واج صدایی است که دیگر نمی‌توانیم آن را به جزئی کوچکتر تقسیم کنیم. در زبان فارسی بیست و نه واج داریم که به دو دسته مصوت و صامت تقسیم می‌شوند.

 

[شیر کاکائو]

1- مصوت یا واکه​

در زبان فارسی 6 مصوت داریم. مصوت واجی است که هنگام اَدای آن، دهان باز است و به دو دسته کوتاه و بلند تقسیم می‌شود.

مصوت کوتاه​

مصوت‌های کوتاه عبارتند از: فتحه (-َ)، ضمه (-ُ)، کسره (-ِ)

مصوت بلند​

مصوت‌های بلند عبارت است از ا، و، ی.

نکته: کشش مصوت‌های بلند دو برابر مصوت‌های کوتاه است. هم‌چنین در شمارش مصوت‌های بلند باید دقت کنید که حرف و را با واو اشتباه نگیرید.

 

[شیر کاکائو]

2- صامت یا هم‌خوان​

(ء، ع)، ب، پ، (ت، ط)، (ث، س، ص)، ج، چ، (ح، ه)، خ، د، (ذ، ز، ض، ظ)، ر، ژ، ش، (غ و ق)، ف، ک، گ، ل، م، ن، و، ی

درباره صامت‌ها باید یک نکته را در نظر باشته باشید که در زبان فارسی حروفی که صدای مشابه دارند مانند ح و ه یک واج تلقی می‌شوند. زیرا نحوه تلفظ آنها هم متفاوت نیست. اما در زبان عربی دو واجِ متفاوت به شمار می‌روند، زیرا نحوه تلفظ آنها به کلی متفاوت است.

 

[شیر کاکائو]

چند نکته درباره شمارش واج‌ها​

 

[شیر کاکائو]

1- های بيان حركت یا همان های غير ملفوظ در حكم يك مصوت كوتاه است.

خانه : خ + ا + ن + ـِ (4 واج)

 

[شیر کاکائو]

2- واو معدوله که در کلماتی مانند خواب، خواهر و خواستن به کار می‌رود، نوشته می‌شود ولی خوانده نمی‌شود، به همین دلیل در واج‌شماری هم محاسبه نمی‌شود.

خواب: خ + ا + ب ( ۳واج)
خواهر: خ + ا + ه + -َ + ر ( ۵ واج)
خواستن: خ + ا + س + ت + -َ + ن (6 واج)

 

[شیر کاکائو]

3- بعضی از کلمات به دو شکل تلفظ می‌شود مانند عِید و عید یا مهرْبان و مهرَبان. در شمارش واج‌ها باید یکی از شیوه‌ها را در نظر بگیرید.

مهرْبان: م + ـِ + ه + ر+ ب + ا + ن (7 واج)
مهرَبان: م + ـِ + ه + ر+ ـَ + ب + ا + ن (8 واج)

 

[شیر کاکائو]

4- واج‌های تشدید‌دار را باید دوبار در شمارش لحاظ کنید.

دقّت: د + ـِ + ق + ق + ـَ + ت (6 واج)
تعهُّد؛ ت + -َ + ع + -َ + ه + ه + ـُ + د (8 واج)