آموزشی چگونه نویسنده شویم

[Puyannnn]

سطح پایه: در این سطح فرد می‌تواند حرف‌های روزمره خود را در محیط کار و زندگی شخصی به شکل مکتوب به دیگران منتقل کند، اما در انتقال بحث‌های مهم و حساس یا تنش‌های عاطفی مشکل دارد.

سطح میانی: در این سطح فرد می‌تواند پیام‌ها و حرف‌های ساده را اگر پیچیدگی خاص و یا حجم زیادی نداشته باشند، به شکلی درست و مرتب با حداقل خطا تنظیم کند، اما اگر مطالب قدری پیچیده‌تر و یا طولانی شد،‌ دیگر نمی‌تواند به آن‌ها ساختار مناسب دهد.

سطح پیشرفته: در این سطح فرد می‌تواند چیزی را به‌خوبی توصیف کند ویا گفت‌وگوی بین دو نفر را با دقت تنظیم نماید و یا نوشته‌ای را متناسب با نیاز مخاطب تولید و آن را ویرایش و تنظیم کند.

سطح خبرگی: در این سطح فرد می‌تواند به دیگران آموزش دهد که چگونه افراد از سطح پایه به سمت میانی و پیشرفته حرکت کنند.

نویسنده کیست و نویسندگی چیست؟

نویسنده کسی است که دیدگاهی نو یا نگاهی نو را با نگارشی نو، به خواننده انتقال می‌دهد. نویسندگی نیز بر سه پایه استوار است:

1. هنر خوب حس کردن (به‌ویژه خوب دیدن و خوب شنیدن)؛

2. هنر خوب اندیشیدن؛

3. هنر خوب نوشتن.

بسیاری از نویسندگان بزرگ همچون جوآن دیدیون (نویسنده و روزنامه‌نگار معروف آمریکایی) و دُن دلیلو (نویسنده و روزنامه‌نگار معروف آمریکایی، برنده جایزه پِن و فالکنر) هدفشان از نوشتن را، نظم بخشیدن به افکار خود عنوان کرده و روند نگارش را چیزی شبیه آشنا شدن با عملکرد ذهن خود توصیف کرده‌اند. هانتر اس. تامپسون در یکی از مقاله‌های خود در سال 1958 نوشت: «من متوجه شده‌ام با نوشتن می‌توانم چیزهایی را که درباره‌شان می‌نویسم، بهتر درک کنم و آن‌ها را بسیار عینی‌تر از گذشته بیابم. واژه‌ها صرفاً ابزارند؛ ابزاری که اگر درست به کار گرفته شوند، حتی قادرند به زندگی شما نظم و ترتیب بدهند.»

برای تقویت مهارت‌های نویسندگی توجه به رهنمودهای زیر از اهمیت بالایی برخوردار است:

 

[Puyannnn]

کتاب زیاد بخوانید

نویسندگی یعنی پرخوانی. نویسندگی یعنی خوب حرف زدن و طولانی حرف زدن. نویسندگی یعنی توجه به جزئیات و تحلیل موشکافانه. اساساً توجه به همین جزئیات و باریک‌بینی است که نویسنده را از بقیه متمایز می‌کند. نویسندگی یعنی خوب لمس کردن زندگی. به قول ری برادبری: «نویسنده خوب کسی است که زندگی را با همه احساساتش به خوبی لمس کند.» نویسنده کسی است که دائماً وسوسه خواندن متن‌های جدید و معاصر، و نیز خواندن متن‌های کلاسیک را دارد و از هر ک.س چیزی یاد می‌گیرد. نویسنده زیاد می‌خواند و زیاد می‌نویسد، اما کارهای خود را نیمه تمام رها نمی‌کند و هر طور شده می‌کوشد که کارهایی را که شروع کرده است، به آخر برساند. استیون کینگ می‌گوید:«مطالعه، مرکز خلاقیت هر نویسنده است. مطالعه و کتاب، دوستان همیشگی نویسنده هستند. نویسنده نه یک فرد پرخوان، بلکه باید یک کتاب‌خوار باشد!» 99 درصد رمان‌نویس‌ها معتقدند که خواندن یکی از دلایل اصلی تقویت مهارت نویسندگی است.

همان‌طور که هر ورزشکاری برای یادگرفتن تکنیک‌ها باید بازی قهرمانان رشته خود را تماشا کند، هر نویسنده‌ای هم برای اینکه نوشتن را یاد بگیرد باید آثار نویسندگان بزرگ را مطالعه کند. چرخ زدن در دنیای مجازی و خواندن نوشته‌هایی که دوستان و آشنایان در شبکه‌های مجازی به اشتراک می‌گذارند، هیچ‌چیز ارزشمندی به شما یاد نمی‌دهد. در عوض سعی کنید با خواندن مقالات خبری که به خوبی ویرایش شده‌اند، توانایی‌های نویسندگی خود را بالا ببرید. خواندن داستان نیز خلاقیت رهبران و کارمندان را افزایش می‌دهد. بنابراین با راه‌اندازی نشست‌های کتاب‌خوانی به صورت ماهانه، آن‌ها را به کتاب خواندن تشویق کنید. نویسنده کسی است که وقتی از نوشتن خسته می‌شود، کتاب می‌خواند و زمانی که از کتاب خواندن خسته می‌شود، می‌نویسد.



متنوع بخوانید

نویسنده کسی است که متنوع می‌خواند. او هم کتاب داستانی می‌خواند و هم غیرداستانی. مطالعه کتاب‌های تاریخی، سیاسی، روان‌شناسی، فلسفه، جغرافیا،‌ دینی، اخلاقی، عرفانی،‌ رمان و جامعه‌شناسی از کارهای همیشگی هر نویسنده است.



زیاد تمرین کنید

نویسنده کسی است که هر روز و در هر فرصتی می‌نویسد. نویسنده یعنی کسی که مدام کار می‌کند و مرتباً کار خود را بازنویسی می‌کند. ارنست همینگوی، با اینکه توانایی زیادی در نوشتن داشت، کتاب «وداع با اسلحه» را 40 بار بازنویسی کرد. نویسنده کسی است که هم می‌تواند ساده بنویسد و هم‌پیچیده. او سعی می‌کند که خودش را با مخاطب تنظیم کند. نویسنده کسی است که هم با مداد می‌نویسد و هم با خودکار و هم پشت رایانه. او در همه جا می‌نویسد، حتی در حمام! یا اگر ناگهان از خواب بیدار شده و چیزی به ذهنش رسید، کاغذ و قلم را برمی‌دارد و آن را یادداشت می‌کند و بعد می‌خوابد.

نویسنده کسی است که دائماً در حال دزدیدن وقت و استفاده از فرصت برای نوشتن است. توانایی مدیریت زمان مهارتی است که نویسنده به خوبی از آن استفاده می‌کند. آنتونی ترالاب، رمان‌نویس مشهور، هر 15 دقیقه 300 کلمه می‌نوشت. او با همین معیار و اندازه‌گیری دقیق می‌توانست روزی سه ساعت بنویسد؛ آن هم قبل از رفتن به اداره پست. او کارمند اداره پست بود. او با همین روش به یکی از پرکارترین نویسندگان تاریخ تبدیل شد.

 

[Puyannnn]

نویسنده از نوشتن نمی‌ترسد

هیچ ورزشکار، سخنران، نوازنده و بازیگری بدون تمرین کردن نمی‌تواند مهارت‌های خود را افزایش دهد. رهبران کسب‌وکار فرصت‌های زیادی برای نوشتن و بازخورد گرفتن دارند. مقالات مرتبط با صنعت، پست‌های وبلاگ و دیگر محتواهایی که از سوی شما منتشر می‌شوند، فرصت‌ مناسبی برای تمرین در نویسندگی و افزایش نفوذ شما هستند. هر قدر کیفیت محتوایی که تولید می‌کنید بالا رود، خوانندگان بیشتر جذب نوشته‌های شما می‌شوند. سعی کنید خودتان را برای نوشتن به چالش بکشید و هر ماه حداقل یک متن 700 کلمه‌ای بنویسید. سپس از همکارانتان بخواهید که متن شما را از لحاظ نوشتاری و دستورزبان به دقت بررسی کنند و ایرادهای آن را به شما بگویند.



زاویه دید خود را در نوشتن مشخص کنید

نویسنده فردی است که زاویه دید دارد. اگر اول شخص می‌نویسید، سعی کنید دوم شخص و سوم شخص را هم امتحان کنید.

اول شخص: من هر روز 15 دقیقه می‌نویسم.

دوم شخص: تو از هر وقت اضافه‌ای که پیدا می‌کنی، برای نوشتن استفاده می‌کنی.

سوم شخص: او دیوانه نوشتن است و برای فرار از سر و صداهای توی خانه در پشت‌بام و یا داخل پارک و کتابخانه می‌نویسد.



آرام‌آرام و به‌تدریج در نوشتن جلو بروید

نویسنده گام‌به‌گام، و پله‌به‌پله جلو می‌رود. او ابتدا با کلمه‌ها جمله می‌نویسد و بعد با استفاده از جمله‌ها پاراگراف و در نهایت با پاراگراف‌ها متن را می‌سازد. معروف است که ریچارد براتیگان هفت سال تمرین کرد تا نوشتن جمله‌ها را به شکل درست یاد بگیرد. ابتدا از ساده‌نویسی شروع کنید و بعد آن را کمی پیچیده کنید.

آلبرت اینشتین می‌گوید: «اگر مطلبی را متوجه شده باشید، باید بتوانید آن را برای یک کودک شش ساله توضیح دهید.» فرض کنید مخاطبان شما همه کودک هستند؛ کودکانی بی‌صبر که به‌آسانی حواسشان پرت می‌شود و اصلاً حوصله کلمات سخت را ندارند. می‌توانید در دنیای واقعی با کودکان صحبت کنید. مثلاً به کودکی نوپا شغل خود را توضیح دهید. خیلی سریع خواهید دید که صحبت‌کردن شما جذاب و واضح است یا نه.

«یکی از بدترین بلاهایی که ممکن است نویسنده سر نوشته خودش بیاورد این است که لغت‌ها را بپیچاند و چون از کلمات کوتاه و ساده راضی نیست، دنبال کلمه‌های طولانی و قلمبه‌‌سلمبه بگردد!» این کار مثل بزک کردن یک حیوان خانگی است. در این صورت، هم حیوان و هم صاحبش معذب می‌شوند.

همان‌طور که دیوید آگلیون، تاجر سرشناس، در یادداشتی به کارمندانش نوشته است: «هرگز کلمه‌های تخصصی مثل بازتفهیم، تطورگرایی، فرمالیسم، اگزیستانسیالیسم و ... را به کار نبرید. این‌ها نشانه‌های مشخص تظاهر و پرمدعا بودن هستند.» به‌علاوه تا لازم نشده است، نمادها را به‌کار نبرید. استیون کینگ می‌نویسد: «نمادها برای زیبا و غنی‌کردن نوشته‌‌ هستند، نه برای تصنعی کردن آن.»

 

[Puyannnn]

هدف خود را از نوشتن مشخص کنید

قبل از اینکه بنشینید و چیزی بنویسید، از خودتان بپرسید: چرا دارم می‌نویسم؟ از نوشته خود چه نتیجه‌ای می‌خواهید بگیرید؟ می‌نویسید که زندگی کسی را بهتر کنید یا اینکه منتقد درون خود را ساکت کنید؟ بهترین نوشته‌ها همیشه هدفی کاملاً واضح دارند. اول هدف خود را انتخاب کنید و بعد کار را ادامه دهید.



موضوع نوشتن خود را مشخص کنید

نویسنده برای نوشتن موضوع دارد. هیچ‌گاه فکر در خلأ ورزیده نمی‌شود. ابتدا باید موضوع را پیدا کنید و بعد به کمک کلمه‌ها روی موضوع پردازش ذهنی کنید.



برای دل خودتان بنویسید

برای رضایت‌خاطر و لذت خودتان بنویسد. همان‌طور که استیون کینگ می‌گوید: «من این کار را به خاطر لذت خالصی که در آن هست انجام می‌دهم. اگر شما هم بتوانید این کار را به‌خاطر لذتش انجام بدهید، همیشه نویسنده خواهید بود.»

کورت ونه‌گوت نویسنده هم نظر مشابهی دارد: «موضوعی پیدا کنید که برای شما اهمیت دارد و قلباً احساس می‌کنید دیگران هم باید به آن اهمیت بدهند. تأثیرگذارترین و مسحورکننده‌ترین جنبه سبک نوشتاری شما هم همین توجه خالصانه‌ است، نه بازی با کلمه‌ها.»



گاهی وقت‌ها به زبانی دیگر بنویسید تا نویسنده شوید

هاروکی موراکامی، نویسنده مطرح ژاپنی، به نکات جالبی اشاره می‌کند. او می‌گوید در اوایل ورودش به رمان‌نویسی، با اینکه تسلط زیادی به زبان انگلیسی‌ نداشته، رمان‌هایش را به انگلیسی می‌نوشته و بعد آن‌ها را به زبان ژاپنی ترجمه می‌کرده است. همین موضوع باعث شد ‌او به نثر ساده و مختص خودش برسد. با نوشتن به زبان انگلیسی حتی به‌صورت دست و پا شکسته هم مهارت نگارش به زبان انگلیسی را در خودمان تقویت می‌کنیم و هم به حساسیت و تسلط بیشتری روی کلمه‌های فارسی می‌رسیم.



زیاد مسافرت کنید

با مسافرت کردن برای نوشتن موضوع پیدا می‌کنید. شما در طول سفر با آدم‌ها، فرهنگ‌ها و شیوه‌های گوناگون زندگی دیگران آشنا می‌شوید. تجربه‌های تازه‌ای یاد می‌گیرید و احتمالاً در یک سلسله حوادث درگیر می‌شوید. گردشگری همواره، بهترین الهام‌بخش برای مسافرت افراد بوده است.«داستان گیلگمش» قهرمان سومر، «ایلیاد و اودیسه» اثر هومر، تاریخ هرودوت، سفرنامه سلیمان تاجر، سفرنامه مارکوپولو، «گلستان سعدی»، سفرنامه ناصرخسرو و «رحله» ابن‌بطوطه و صدها سفرنامه دیگر حاصل گردشگری در سرزمین‌های دیگر بوده‌اند.

 

[Puyannnn]

گاهی وقت‌ها درباره نوشته‌ها بنویسید

نوشتن درباره نوشته‌ها یکی از روش‌هایی است که نگاه فرد را به نوشتن شفاف‌تر می‌کند. همچنین او را برای نوشتن بیشتر مصمم‌تر می‌سازد و به خودش کمک می‌کند تا آموخته‌هایش بیشتر شوند.

 

[Puyannnn]

۱. عادت نوشتن را در خودتان به وجودبیاورید
در یکی دو سال گذشته، کمتر روزی بوده است که من دست به قلم/کیبورد نشوم و ننویسم. این کار باعث شده که نوشتن به یکی از عادات روزانه من تبدیل شود.

برخی اوقات ایجاد ارتباط و حرف زدن با دیگران از طریق نوشتار برایم بسیار خوشایندتر و راحت‌تر از ارتباط کلامی و یا هر شکل دیگری از ارتباط می‌شود و خیلی پیش می‌آید که ترجیح بدهم فرد بپذیرد تا حرفهایم را در قالب نامه یا پیامی برایش بنویسم و آنچه می‌خواهم را در قالب کلمات مکتوب شده، توضیح دهم و برایش بفرستم.

بارها اتفاق افتاده که در میانه روز یا آخر شب، ناگهان هوس نوشتن به سرم بزند. در چنین مواقعی معمولاً بلافاصله جلوی لپ تاپم می‌نشینم و بی هیچ تردید و ملاحظه و فکری شروع به تایپ می‌کنم.

البته خیلی از اوقات هیچ چیز به‌دردبخوری هم از میان این نوشته‌ها نمی‌توان بیرون کشید ولی این اتفاق اهمیتی برایم ندارد. مهم این است که من از این کار لذت می‌برم و تجربه خوشایندی برایم ساخته می‌شود.

پس تا می‌توانید نوشتن را به یک عادت خوشایند روزانه تبدیل کنید.

اگر می‌توانید، پیشنهاد می‌کنم روزتان را با نوشتن آغاز کنید و شب را هم با نوشتن به اتمام برسانید.

 

[Puyannnn]

۲. مطالعه را به یک عادت دائمی در خودتان تبدیل کنید
همان‌طور که بزرگان نویسندگی هم بارها به این موضوع اشاره کرده‌اند، مطالعه ورودی‌های مغز ما را فراهم می‌کنند و نوشتن یکی از خروجی‌های مهم و ماندگار آن است؛ بنابراین بدون دادن ورودی مناسب به مغزمان نخواهیم توانست خروجی مناسب را از آن بگیریم.

مطالعه یکی از عادت‌های لذت‌بخش و دائمی من در طول روز است و هم اکنون علاوه بر کلی کتاب کتاب‌خوان هم دارم تا هیچ بهانه‌ای برای همراه نداشتن کتاب و مطالعه نکردن وجود نداشته باشد.

بحث‌های زیادی در فضاهای مختلف و به بهانه‌های گوناگون در مورد محاسن و معایب کتاب‌ها الکترونیکی و کتاب‌های کاغذی و کتاب‌خوان‌ها صورت گرفته ولی هیچ‌کدام از این بحث‌ها برای من اهمیتی ندارند. من صرفاً به دنبال مطالعه هستم و بس.

شاید همین نوع نگاه باعث شده هم از مطالعه کتاب کاغذی و هم مطالعه کتاب الکترونیکی بر روی کتاب‌خوان، بیشترین لذت را ببرم و تفاوت چندانی برایم نداشته باشند.

بنابراین توصیه بعدی من به شما این است که بدون هیچ ملاحظه و هیچ بهانه‌ای همیشه مطالعه کنید.

البته همان‌طور که در ابتدای این بخش گفتم، مطالعات شما ورودی‌های مغزتان هستند، بنابراین سعی کنید بهترین، ناب‌ترین و فاخرترین ورودی‌ها را به مغزتان بدهید تا بتوانید خروجی باکیفیتی تحویل بگیرید.

من هر روز هم رمان خوب می‌خوانم، هم شعر می‌خوانم و هم کتاب در زمینه توسعه فردی می‌خوانم.

رمانی که دیروز خواندم، رمان مادام بواری، شعری که خواندم، از غزلیات حافظ و کتاب توسعه فردی هم کم‌عمق‌ها بودند.

بنابراین شما هم سعی کنید به یک ژانر و یک زمینه خاص محدود نشوید و در زمینه‌های گوناگون مشغول مطالعه شوید و از این کار لذت ببرید

 

[Puyannnn]

۳. توسعه دایره واژگانی
یکی از اصول اصلی و مهم در تبدیل شدن به یک نویسنده خوب، توسعه دایره واژگانی است که من هم در پی آن هستم که بیشتر خودم را در این زمینه مجهز کنم و اقداماتی را هم در این خصوص شروع کرده‌ام.

از جمله تمرینات مفید و تأثیرگذار برای توسعه دایره واژگانی، یادداشت کلمات ناآشنا در هنگام مطالعه و تلاش برای استفاده از آن‌ها در نوشته‌هایمان است.

منظور از کلمات ناآشنا آن‌هایی هستند که هنگام مطالعه احساس می‌کنیم برایمان تازگی دارند و استفاده زیادی از آن‌ها در نوشته‌هایمان نمی‌کنیم.

شاید اختصاص دفترچه یادداشتی برای این کار تأثیر بزرگی در دستیابی به این هدف داشته باشد.

البته واضح و مبرهن است در صورتی که متون اصیل و فاخر جزو مطالعات روزانه‌مان باشد، طبیعتاً با لغات و عبارات و ترکیب‌های اصیل‌تری مواجه خواهیم شد که باعث تقویت و بهبود سطح نوشتاری‌مان به شکل بهتری می‌شود.

 

[Puyannnn]

۴. رونویسی کنید
به نظرم این تمرین هم می‌تواند بسیار مفید و تأثیرگذار باشد. مدتی است که این کار را شروع کرده‌ام و هر روز حداقل دو صفحه رونویسی می‌کنم.

مهم‌تر از رونویسی، انتخاب کتاب و متونی است که از روی آن‌ها می‌نویسیم.

انتخاب کتاب‌ها و آثار نویسندگانی که به سبک نوشتاری آن‌ها علاقه داریم و مطالعه آن‌ها برایمان لذت‌بخش‌تر است، می‌تواند باعث خوشایند شدن این کار و همچنین روند سریع‌تر بهبود سبک نوشتاری ما شود.

 

[Puyannnn]

۵. نوشته‌های خودتان را با صدای بلند بخوانید
قبلاً هم در سایر یادداشت‌های این وبلاگ در خصوص نویسندگی به اهمیت بازنویسی متون و اصلاح آن‌ها پرداخته‌ام و توصیه‌های لازم را هم ارائه کرده‌ام.

اما یکی از اقدامات مهم مرحله بازنویسی، روخوانی متن است.

نوشته‌هایی که قصد انتشار آن‌ها و یا ارسالشان به فردی دیگر را داریم، بهتر است یک بار با صدای بلند برای خودمان بخوانیم. در این صورت علاوه بر یافتن راحت‌تر ایرادات و اشتباهات، بازخورد خوبی به خودمان در خصوص کیفیت نوشتارمان خواهد بود تا در جهت بهبود آن‌ها گام برداریم و پیوسته آن را بهتر کنیم.