آموزشی کاربرد علائم نگارشی

[ASHVAN]

نکات نگارشی
فاصله‌گذاری

فاصله‌گذاری یکی از مهم‌ترین اصل‌های نگارشی در زبان فارسی است. رعایت فاصله‌گذاری به روان‌خوانی متن‌هایی که می‌نویسیم بسیار کمک می‌کند. برای خوانایی متنی که می‌نویسیم، باید بین کلمات یک فاصله قرار بگیرد.

 

[ASHVAN]

نیم‌فاصله

از نیم‌فاصله یا فاصلۀ مجازی هنگامی استفاده می‌کنیم که دو حرف، کلمه یا عبارت به هم نمی‌چسبند، اما فاصلۀ مرئی هم ندارند! درحقیقت، نیم‌فاصله، فاصله‌ای با عرض صفر بین دو حرف است که از چسبیدن این دو حرف به یکدیگر جلوگیری می‌کند.

ما به دو دلیل نگارشی و فنی باید از نیم‌فاصله استفاده کنیم. مهم‌ترین دلیل نگارشی در استفاده از نیم‌فاصله این است که ما با یک کلمه و یک معنای واحد روبه‌رو هستیم و کلمه‌ای که نوشته‌ایم درواقع یک کلمه است نه دو کلمه. اما دلیل فنی استفاده از نیم‌فاصله در متن به خاطر مرورگرها و نرم‌افزارهای واژه‌پرداز مانند Word office است که کلمۀ ما را یک کلمۀ واحد در نظر بگیرند و نه دو کلمۀ مجزا.

اما در بین کدام کلمات باید از نیم‌فاصله یا فاصلۀ مجازی استفاده کنیم؟

 

[ASHVAN]

۱) بین کلماتی که از دو بخش تشکیل شده‌اند نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: درست‌نویسی

۲) در نشانۀ جمع «ها» نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: بچه‌ها

۳) در فعل‌های مضارع اخباری، ماضی نقلی و ماضی استمراری نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: می‌خواندم، خوانده‌ام، دارم می‌خوانم

۴) در ضمیر «آن‌ها» نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

غلط: آن ها، آنها
درست: آن‌ها

۵) در واژه‌های مرکب نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: تعیین‌کننده

۶) در «ای» نکره نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: خانه‌ای

۷) در پسوندهای «تر» و «ترین» نیم‌فاصله استفاده می‌شود. این پسوندها سه استثنا دارند که در آن‌ها لازم نیست نیم‌فاصله رعایت شود و پسوند به کلمه می‌چسبد: بیشتر، کمتر و بهتر.

غلط: قشنگترین، قشنگ ترین
درست: قشنگ‌ترین

۸) در صفت‌های مفعولی نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: شنیده‌شده، مصرف‌شده

۹) بعضی کلمات نه به هم می‌چسبند و نه یک فاصلۀ کامل دارند. در این مواقع از نیم‌فاصله استفاده می‌شود.

مثال: درنتیجه، خوش‌رفتاری و…

۱۰) ضمایر ملکی و مفعولی در حالات شش‌گانه همراه با واژه‌های پیش از خود به صورت زیر استفاده می‌شوند:

 

[ASHVAN]

کاربرد نقطه (.) در نگارش فارسی

به‌منظور رساندن منظور و انتقال معنی، در زبان نوشتار از علائم‌ نگارشی استفاده می‌کنیم.

نقطه در پایان تمام جمله‌ها، به‌جز جمله‌های پرسشی و تعجبی، می‌آید. درواقع، نقطه به‌معنی‌ درنگ طولانی و ختم کلام است.

 

[ASHVAN]

کاربرد ویرگول (،) در نگارش فارسی

ویرگول یا کاما در نگارش فارسی کاربردهای متعددی دارد، اما از مهم‌ترین کاربردهای آن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

۱) در وسط جمله‌ها بنا بر ضرورت جدا‌سازی و ایجاد مکث و بعد از فعل‌هایی که وسط جمله می‌آید، از ویرگول استفاده می‌شود.

مثال: بعد از فعل‌هایی که وسط جمله می‌آید، از ویرگول استفاده می‌شود.

۲) برای جداسازی بخش‌های مختلف آدرس، ویرگول استفاده می‌شود.

مثال: تهران، سعادت‌آباد، خیابان علامه جنوبی، پلاک ۲۰، واحد ۴.

 

[ASHVAN]

کاربرد دونقطه (:) در نگارش فارسی

بیشترین کاربرد علامت دونقطه یا علامت شارحه زمانی است که نیاز داریم در متن‌ خود از کسی نقلِ قول کرده یا خبری را از زبان دیگری «بازگو» کنیم؛ نشانۀ دونقطه به‌طور‌کلی برای بیان‌کردن و شرح‌دادن است؛ یعنی چیزی برای تشریح، تعریف و بیان وجود دارد.

۱) بعد از ذکر نام افراد یا نام منبع در محتوا دو نقطه استفاده می‌شود.

مثال: باب راس (Bob Ross) گفت: «من عاشق نقاشی‌ام.»

۲) هنگام برشمردن اجزای یک چیز دونقطه استفاده می‌شود.

مثال: اجزای تشکیل‌دهندۀ نقاشی عبارت است: قلم، رنگ، آب و… .

 

[ASHVAN]

کاربرد علامت سؤال (؟) در نگارش فارسی

علامت سؤال، همان‌طور که از اسمش پیداست، گویای پرسشی‌بودن جمله است؛ به این معنی که سؤالی مطرح شده است و شاید پاسخی در ادامه داشته باشد.

۱) در پایان همۀ جمله‌های پرسشی علامت سؤال استفاده می‌شود.

مثال: چرا وقتی نشون می‌داد درصد رو، آقا فردوسی‌پور می‌خند؟

 

[ASHVAN]

کاربرد علامت تعجب (!) در نگارش فارسی

علامت تعجب، علامتی است که برای بیان تعجب، حیرت، تأکید، دستور، استهزا و به‌طور‌کلی جملاتی که بار یا فشار عاطفی دارند، به کار می‌رود.

۱) در پایان تمام جمله‌های تعجبی، تأکیدی و عاطفی از علامت تعجب استفاده می‌شود.

مثال: دوستت دارم!

 

[ASHVAN]

کاربرد علامت نقطه‌ویرگول (؛) در نگارش فارسی

علامت نقطه‌ویرگول از یک نقطه و یک ویرگول تشکیل شده‌ است. کاربرد مهم نقطه‌ویرگول برای نشان‌دادن مکثی بیشتر از ویرگول و کمتر از نقطه است.

۱) برای جداکردن جمله‌هایی که ازنظر ساختمان و مفهوم مستقل به نظر می‌رسند، ولی در یک عبارت طولانی وابستگی معنایی دارند، از نقطه‌ویرگول استفاده می‌شود.

مثال: خیلی از کارآفرینان آن را به‌اشتباه با اپلیکیشن یا سایت قاطی می‌کنند؛ ولی پلتفرم نرم‌افزار نیست.

 

[ASHVAN]

کاربرد علامت پرانتز یا کمانک در نگارش فارسی

کلمۀ پرانتز نیز واژه‌ای فرانسوی است، معادل فارسی آن کمانک یا دو هلال است.

۱) هنگام معنی و معادل‌کردن یک واژه از پرانتز استفاده می‌شود.

مثال: زبان معیار (استاندارد) زبان ملّی ماست.