معرفی کتاب گتسبی بزرگ اف. اسکات فیتزجرالد

[ادوارد کلاه به سر]

به‌دلیل چنین درون‌مایه‌هایی، گتسبی بزرگ تجربهٔ همیشگی آمریکا را به تصویر می‌کشد، زیرا داستانی در مورد تغییر و کسانی است که در برابر آن مقاومت می‌کنند؛ چه این تغییر به شکل موج جدیدی از مهاجران باشد، چه نوکیسه‌ها یا اقلیت‌های موفق.[۲۲۶] از آنجایی که آمریکایی‌هایی که از دههٔ ۱۹۲۰ تاکنون زندگی می‌کنند عمدتاً با شرایط نوسان اقتصادی-اجتماعی خود تعریف می‌شوند و باید در جامعه‌ای با تعصبات نژادی و قومی ریشه‌دار حرکت کنند، تجسم فیتزجرالد از تشویش‌های ناشی از وضعیت و درگیری‌های اجتماعی از سوی دانشوران برجسته شده‌است که تقریباً صد سال پس از انتشار رمان همچنان به‌طور پایدار مرتبط است.[۲۲۷]

 

[ادوارد کلاه به سر]

گرایش و هویت جنسیویرایش

برای چند دهه است که پرسش‌هایی پیرامون گرایش جنسی شخصیت‌های مختلف این رمان مطرح و موجب مطالعات کوئیر[cf]شده‌است.[۲۲۸] در طول زندگی فیتزجرالد، گرایش جنسی وی به موضوع بحث در میان دوستان و آشنایانش تبدیل شد.[۲۲۹]فیتزجرالد در جوانی با پدر سیگورنی فی،[۲۳۰] کشیش کاتولیک احتمالاً همجنس‌گرا رابطهٔ نزدیک داشت[۲۳۱] و او بعداً از نام خانوادگی این کشیش برای شخصیت رمانتیک آرمانی دیزی فی استفاده کرد.[۲۳۲] فیتزجرالد پس از کالج در گردش‌های خود در مینه‌سوتا مبدل‌پوش بود.[۲۳۳] سال‌ها بعد، هنگام تهیهٔ پیش‌نویسگتسبی بزرگ، شایعاتی در میان جامعهٔ مهاجران آمریکایی در پاریس مطرح شد که به همجنس‌گرایی فیتزجرالد دامن زد.[۲۳۴] بلافاصله زلدا، همسر فیتزجرالد نیز به دگرجنس‌گرایی او شک کرد و اظهار داشت که او یک همجنس‌گرای پنهان[cg] است.[۲۳۵] او علناً فیتزجرالد را با توهین‌های همجنس‌گرایانه تحقیر[۲۳۶] و ادعا کرد که فیتزجرالد و ارنست همینگوی درگیر روابط همجنس‌گرایانه هستند.[۲۳۷] این واقعه‌ها زندگی زناشویی خانوادهٔ فیتزجرالد را در زمان انتشار رمان دچار تنش کرد.[۲۳۸]

 

[ادوارد کلاه به سر]

گرچه تمایلات فیتزجرالد موضوع بحث‌های دانشگاهی است،[ص]چنین جزئیات زندگی‌نامه‌ای به تفسیرهایی انتقادی اعتبار می‌دهد که معتقدند شخصیت‌های داستانی او یا همجنس‌گرا یا دوجنس‌گرا هستند.[ض][۲۴۳] در اوایل سال ۱۹۴۵، نقادانی همچون لیونل تریلینگ[ci] اشاره کردند که شخصیت‌های گتسبی بزرگ مانند جردن بیکر به‌طور «سربسته همجنس‌گرا» هستند[۲۴۴] و در سال ۱۹۶۰، نویسنده اتو فردریش[cj] درمورد سهولت بررسی روابط بی‌نتیجه در داستان فیتزجرالد از طریق نظریهٔ کوئیر اظهارنظر کرد.[۲۴۵] در دهه‌های اخیر، تحقیق‌ها بیشتر بر گرایش جنسی نیک کاراوی متمرکز شده‌اند.[۲۴۶] به‌عنوان مثال در یکی از بخش‌های رمان، کاراوی مجلس می‌گساری را همراه با آقای مک‌کی که او را «مرد زردنبویی که حرکات و سکنات نسبتاً زنانه دارد» می‌نامد، ترک می‌کند — به‌دنبالش سه‌نقطه‌ای که داستان را قطع می‌کند — و بعداً خودش را ایستاده کنار تخت او می‌بیند که مک‌کی با زیرجامه‌ای وسط تخت خواب نشسته و پوشهٔ بزرگی در دست دارد.[۲۴۷] چنین صحنه‌هایی باعث شده‌است که محققان، نیک را همجنس‌گرایی آشکار بدانند و باعث تحلیل‌هایی شود که معتقد به وابستگی عاطفی کاراوی به جی گتسبی باشد.[۲۴۸] به این دلایل، این رمان به‌عنوان کاوش هویت جنسی در طول یک دورهٔ تاریخی توصیف شده‌است که با گذار اجتماعی به‌سمت مدرنیته مشخص می‌شود.[۲۴۹]

 

[ادوارد کلاه به سر]

فناوری و محیط زیستویرایش

نقدهای فناورانه و زیست‌محیطی گتسبی تلاش می‌کند تا رمان و شخصیت‌های آن را در بافت تاریخی گسترده‌تری قرار بدهد.[۲۵۰] لئو مارکس[ck] در سال ۱۹۶۴، در کتابش[ط] استدلال کرد که اثر فیتزجرالد، تنش میان آرمان شبانی پیچیده در آمریکای گذشته و تحولات اجتماعی ناشی از صنعتی‌سازی و فناوری ماشینی را نشان می‌دهد.[۲۵۱] به‌طور خاص، او درهٔ خاکستر، زمینِ بی‌حاصلِ ساختهٔ دست بشر را نشان می‌دهد که محصول جانبی صنعتی‌سازی است و سبک زندگی پررونق گتسبی، از جمله اتومبیل وی را ممکن ساخته‌است.[۲۵۲] مارکس استدلال می‌کند که فیتزجرالد از طریق نیک، اشتیاق شبانی را بیان می‌کند که نمونه‌ای از دیگر نویسندگان آمریکایی دههٔ ۱۹۲۰ مانند ویلیام فاکنر و ارنست همینگوی است.[۲۵۳]اگرچه چنین نویسندگانی آرمان شبانی را گرامی می‌دارند اما می‌پذیرند که پیشرفت فناوری، این ایده‌آل را تقریباً از تمام معنا تهی کرده‌است.[۲۵۴] در این زمینه، عدم پذیرش شرق ایالات متحده از سوی نیک نشان‌دهندهٔ تلاشی بیهوده برای عقب‌نشینی به طبیعت است.[۲۵۵] با این حال، همان‌طور که اثر فیتزجرالد نشان می‌دهد، هرگونه مرزبندی فناورانه بین شرق و غرب ایالات متحده از بین رفته‌است[ث] و نمی‌توان به گذشتهٔ روستایی فرار کرد.[۲۵۶]

 

[ادوارد کلاه به سر]

دانشوران در سال‌های اخیر استدلال کرده‌اند که جست‌وجوی حریصانهٔ ثروت، همان‌طور که در رمان فیتزجرالد مورد انتقاد قرار گرفته‌است، هشداری دربارهٔ خطرات تخریب محیط زیست در جهت منافع شخصی است.[۲۵۷] به‌گفتهٔ کایل کیلر،[cl] جست‌وجوی گتسبی برای کسب موقعیت بیشتر، به‌صورت کسب منابع خودمحور[cm] وانسان‌محور آشکار می‌شود.[۲۵۸] گتسبی با الهام از شیوه‌های غارتگرمعدن‌کاری مُرشد خیالی‌اش، دان کودی[cn] در جنگل‌زدایی گسترده در بحبوحهٔ جنگ جهانی اول شرکت می‌کند و سپس فعالیت‌های قاچاق نوشیدنی‌های الکلی را براساس بهره‌برداری از کشاورزی آمریکای جنوبی انجام می‌دهد.[۲۵۹] گتسبی به‌راحتی تباهی اسراف‌کارانهٔ درهٔ خاکستر را نادیده می‌گیرد تا سبک زندگی مصرف‌گرای (فرهنگ رسانه‌ای)[co] خود را دنبال کند و شکاف ثروت را تشدید می‌کند که در دههٔ ۱۹۲۰ آمریکا به‌طور فزاینده‌ای برجسته شد.[۲۶۰] کیلر استدلال می‌کند که با این وجود، هر کدام از این دلایل — درحالی‌که صعود اجتماعی-اقتصادی گتسبی و خوددگرگونی او به همین عوامل بستگی دارد — تا حدی مسئول بحران زیست‌محیطیکنونی هستند.[۲۶۱]

 

[ادوارد کلاه به سر]

گتسبی بزرگ به‌دلیل استفاده از کلیشه‌های یهودیان، به یهودستیزیمتهم شده‌است.[۲۶۲] مایر ولفسهایم[cp] یکی از شخصیت‌های فرعی رمان، دوست یهودی و مرشد گتسبی است؛ سودجوی فاسدی که در امر قاچاق نوشیدنی‌های الکلی به گتسبی کمک می‌کند و در گاوبندی سری جهانی ۱۹۱۹ سهیم بوده‌است. او تنها دو بار در رمان ظاهر می‌شود؛ آخرین بار زمانی است که از شرکت در مراسم خاک‌سپاری گتسبی خودداری می‌کند. فیتزجرالد ولفسهایم را «جُهود ریزنقشی که دماغ پَخی داشت» با «چشم‌های ریز» و «دو کُپه ظریف مو که توی هر کدام از سوراخ‌های بینی‌اش روییده بود»، توصیف می‌کند.[۲۶۳] او با برانگیختن کلیشه‌های نژادی درمورد دماغ یهودیولفسهایم، آن را «باحالت»، «غم‌انگیز» و قادر به «نشانه گرفتن» در حالت عصبانیت توصیف می‌کند.[۲۶۴] شخصیت داستانی مایر ولفسهایم، کنایه‌ای به زندگی واقعی قمارباز یهودی، آرنولد روتشتاین[cq] است؛[۲۶۵] رئیس تبهکار بدنام در نیویورک که فیتزجرالد یک بار در شرایط نامشخصی او را ملاقات کرد.[۲۶۶]روتشتاین در جریان رسوایی جوراب‌های سیاه[cr] که سری جهانی ۱۹۱۹[cs] را لکه‌دار کرد، مقصر شناخته شد.[۲۶۷]

 

[ادوارد کلاه به سر]

ولفسهایم به‌عنوان نمایندهٔ یهودستیزی اقتصادی تفسیر شده‌است. ریچارد لوی،[ct] نویسندهٔ کتاب یهودستیزی: دائرةالمعارف تاریخی تعصب و آزار و شکنجه[cu] ادعا می‌کند که ولفسهایم در خدمت پیوند یهودیت با فساد است.[۲۶۸] میلتون هیندوس،[cv] استادیار علوم انسانی دانشگاه شیکاگو طی مقاله‌ای در سال ۱۹۴۷ که کامنتریمنتشر کرد، درحالی‌که معتقد است این کتاب یک دستاورد ادبی فوق‌العاده است، اظهار داشت که ولفسهایم تهاجمی‌ترین شخصیت رمان و این اثر دارای نجوای یهودی‌ستیزانه است.[۲۶۹] با این حال هیندوس معتقد است کلیشه‌های یهودی که از جانب ولفسهایم نمایش یافته‌اند، در زمان رخداد و نوشتن رمان، عادی بودند و تنوع یهودستیزی آن «معمولی، مرسوم، بی‌ضرر و غیرسیاسی» بوده‌است.[۲۷۰] مقاله‌نویس آرتور کریستال مقاله‌ای را در سال ۲۰۱۵ منتشر کرد که با این ارزیابیِ هیندوس موافق بود که استفادهٔ فیتزجرالد از کاریکاتورهای یهودی ناشی از بداندیشی نبوده‌است و صرفاً بازتابیدهٔ باورهای رایج در زمان خود است. او به گزارش‌های فرانسیس کرول،[cw] زن یهودی و منشی فیتزجرالد اشاره می‌کند که ادعا کرد فیتزجرالد از اتهامات یهودستیزی آسیب دیده‌است و به انتقادات ولفسهایم با این ادعا پاسخ داد که او صرفاً «یک کارکرد را در داستان انجام داده و هیچ ارتباطی به نژاد یا مذهب نداشته‌است.»[۲۷۱]

 

[ادوارد کلاه به سر]

صحنهویرایش

گتسبی از زمان انتشار، چندین بار برای صحنهٔ نمایش اقتباس شده‌است. اولین اقتباس صحنه‌ایِ شناخته‌شده، کاری از نمایشنامه‌نویس آمریکایی، اوون دیویس بود که در ادامه، نسخهٔ فیلم ۱۹۲۶ شد.[۲۷۲] این نمایش به کارگردانی جرج کیوکر، ۲ فوریهٔ ۱۹۲۶ در برادوی روی صحنه رفت و ۱۱۲ دعوت به صحنه[cx] داشت. این نمایش تور موفقی را در همان سال تجربه کرد و شامل اجراهایی در شیکاگو بود که از ۱ اوت تا ۲ اکتبر نمایش یافتند.[۲۷۳] در موردی تازه‌تر، اپرای متروپولیتن نیویورک به جان هاربیسون[cy] مأموریت داد تا برای بزرگداشت بیست و پنجمین سالگرد حضور جیمز لوایندر اپرای متروپولیتن، اقتباس اپرایی از این رمان را بسازد. نمایش اول این اثر که گتسبی بزرگ نام دارد، در ۲۰ دسامبر ۱۹۹۹ بود.[۲۷۴] در ژوئیهٔ ۲۰۰۶، اقتباس صحنه‌ای سایمن لوی،[cz] به کارگردانی دیوید اسبیورنسون،[da] همزمان با بازگشایی دوبارهٔ تئاتر گاتری[db] به روی صحنه رفت.[۲۷۵] نقاد نیویورک تایمز، بن برنتلی در سال ۲۰۱۰ اولین نمایش گتس[dc] را که تولیدِ آف برادوی به‌وسیلهٔ ئی‌آراس[dd] بود، بسیار تحسین کرد.[۲۷۶] این رمان برای اجراهای باله نیز اقتباس شده‌است. باله‌مت[de] در سال ۲۰۰۹ نسخه‌ای از آن را در تئاتر کپیتولِ[df] کلمبوس به نمایش گذاشت.[۲۷۷] واشینگتن باله[dg] در سال ۲۰۱۰، نسخه‌ای اقتباسی را در مرکز کندی به نمایش گذاشت که در سال بعد نیز اجرا شد.[۲۷۸]

 

[ادوارد کلاه به سر]

اولین نسخهٔ فیلم از این رمان در سال ۱۹۲۶ اکران شد. این فیلم که خودش نسخه‌ای از نمایشنامهٔ برادوی اوون دیویس به‌شمار می‌رفت، به کارگردانی هربرت برنون ساخته شد و نقش‌آفرینان آن وارنر بکستر، لوئیس ویلسون و ویلیام پاول بودند. این فیلم نمونه‌ای معروف از فیلم گمشده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این فیلم ممکن است وفادارترین اقتباس از این رمان بوده باشد اما تنها چیزی که اکنون از آن باقی مانده‌است، پیش‌پرده‌ای در بایگانی‌های ملیاست.[۲۷۹] طبق گزارش‌ها، فیتزجرالد و همسرش زلدا از نسخهٔ صامت بیزار بودند. زلدا به یکی از آشناهایش نوشت که این فیلم «گندیده» بود. او و اسکات سالن سینما را در هنگام پخش فیلم ترک کردند.[۲۸۰]

 

[ادوارد کلاه به سر]

به‌دنبال فیلم ۱۹۲۶، فیلم گتسبی بزرگ است که در سال ۱۹۴۹، به کارگردانی الیوت نیوجنت ساخته شد و بازیگران آن الن لاد، بتی فیلد و مک‌دونالد کری بودند. بیست و پنج سال بعد و در سال ۱۹۷۴،گتسبی بزرگ بار دیگر روی پردهٔ سینما ظاهر شد. کارگردان این فیلمجک کلیتن بود و در آن رابرت ردفورد در نقش گتسبی، میا فارو در نقش دیزی و سم واترستون در نقش نیک کاراوی بازی کردند.[۲۸۱]آخرین فیلم اقتباسی که تاکنون از این فیلم ساخته شده‌است،گتسبی بزرگ به کارگردانی باز لورمن است که لئوناردو دی‌کاپریو در نقش گتسبی، کری مولیگان در نقش دیزی و توبی مگوایر در نقش نیک نقش‌آفرینی کردند.[۲۸۲]

شرکت جلوه‌های بصری دابل نگتیو در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که فیلم پویانمایی اقتباسی از این رمان را به کارگردانی ویلیام جویس و نویسندگی برایان سلزنیک[di] خواهد ساخت.[۲۸۳]