آموزشی ♦️نکات انجمن ویراستاری♦️

[DELARAM]

📌معامله به مثل/ مقابله به مثل

عبارت معامله به مثل در معنی «عمل یا گفتار کسی را به شیوه یا همانند خود او پاسخ گفتن» است. برخی برای بیان این معنی از عبارت «مقابله به مثل» استفاده می‌کنند که جایز نیست:

نمونه معیار: یک استاد حقوق، قانونی بودن معامله به مثل را در جنگ اثبات می‌کرد. (به‌آذین: جان شیفته ۶۳۷)

درست_نویسی

 

[DELARAM]

📌هشیار/ هوشیار

این دو واژه از نظر دستوری و معنایی همسانند و می‌توان آنها را به جای هم به کار برد:

رندانی مانند سعدی، حافظ، عبید زاکانی... از این قبیل آزاد اندیشان آگاه و هوشیار بوده‌اند. (یوسفی: یادداشت‌ها ۱۴۳)

درست_نویسی

 

[DELARAM]

📌یخه/ یقه

یقه واژه‌ای ترکی (یخه) است و به آن بخش از لباس که دور گردن قرار می‌گیرد، گفته می‌شود. این واژه به هر دو صورت یعنی یقه و یخه به کار می‌رود، اما در زبان معیار بهتر است آن را به صورت «یقه» استعمال کنیم:

در این ابیات اندام آن شخص، قیافه، لباس، آستین‌ها، یقه، رفتار و حرکات و پندارهایش به دقت تمام تصویر شده است. (یوسفی: دیداری با اهل قلم ۱۵۷)

درست_نویسی

 

[DELARAM]

همهمه صدا

همهمه در معنی «صدای گفتگوی افراد نسبتاً زیادی که در یک جا جمع شده باشند» به کار می‌رود و با ذکر آن نیازی به آوردن «صدا» نیست:

صدای تنبک لوطیان دوره‌گرد با همهمه و هیاهوی کودکان کوچه‌گرد همراه است. (نفیسی: نمونه‌هایی از نثر فصیح معاصر ۴۲۵)

درست_نویسی

 

[DELARAM]

📌دو طفلان مسلم

«طفلان» تثنیه طفل و به معنی «دو طفل» است. بنابراین نیازی به آوردن «دو» بر سر آن نیست:

نمونه غیر معیار: من و ناظم، دو طفلان مسلم بودیم و معلم کلاس چهار، عین خولی وسطمان نشسته بود. (آل‌احمد: مدیر مدرسه ۵۳)

در زبان معیار باید به جای «دو طفلان مسلم» از «طفلان مسلم» یا «دو طفل مسلم» استفاده کنیم.

درست_نویسی

 

[DELARAM]

📌دیباجه/دیباچه

این واژه در معنی «آغاز و مقدمه هر نوشته» و به مجاز در معنی «روی و چهره» به کار می‌رود. صورت اصلی این کلمه «دیباجه» بوده است:

علی‌الخصوص که دیباچه همایونش/به نام سعد ابوبکر سعد بن زنگی‌ست (سعدی: انوری ۸)

امروز آن را به صورت «دیباچه» به کار می‌برند:

آنچه پیش از گلستان درج شده، شش رساله است از این قرار؛ ۱. تقریر دیباچه ۲. مجالس پنجگانه ۳. کتاب نصیحة الملوک... (فروغی: مقالات ۱۷۵/۲)

درست_نویسی

 

[DELARAM]

📌امروز / امروزه

این دو واژه را در معنی «در این زمان، در حال حاضر» می‌توان به جای هم به کاربرد و از نظر دستوری و معنایی تفاوتی میان آنها نیست .

 

[DELARAM]

📌 امّا

«امّا، ولی، ولیکن، لیکن، لیک، ولیک»

از حروف ربط هستند و برای رفع توهم از قسمت نخست سخن به کار می‌روند و مانند همهٔ حروف ربط در آغاز جمله می‌آیند. گاهی عدّه‌ای این حروف را در وسط جمله به کار می‌برند که جایز نیست و باید از این نوع استعمال پرهیز کنیم:

نمونهٔ معیار: امّا درفش کاویانی غیر از اختر کاویان است. (خانلری: هفتاد سخن ۳۰/۳ )

درست_نویسی
حروف_ربط