18. انسانها به متعلقاتشان اعم از متصل و منفصل مانند مال، فکر و رفتار دلبسته اند و به قول سعدی-علیه الرحمه-:«همه ک.س را عقل خود به کمال نماید و فرزند خود به جمال» لذا انتقاد ممکن است در بادی امر ناخوش آیند باشد، اما این عاقله است که از تلخی دوا و رنج جراحی به خاطر شیرینی شفا و آسایش سلامتی استقبال می کند.
آموزشی عیار نقد
- نویسنده موضوع -پریزاد-
- تاریخ شروع
اطلاعات موضوع
۲۰. چیزی را که شخص انکار و رد می کند به او نسبت ندهیم. البته تبری و انکار سخنی که شخص به صراحت گفته است یا لازمه بیّن نظر اوست نیز صحیح نیست. همچنین اگر اشکالی را نویسنده خود طرح می کند و به آن پاسخ می گوید دوباره در تمام نقد بدون توجّه به این امر همان اشکال را تکرار نکنیم، مگر اینکه پاسخی را که داده است نپسندیم.
اگر چنین تلقی از تضارب آرا باشد دلیلی برای به کارگیری شیوه های مذموم نمی ماند. مباحثه علمی جدال نیست و مقاله و کتاب آوردگاه دو جنگاور نیست که هر یک می خواهد خصم را به هر طریقی نابود و یا وادار به گریز کند. راه پیروزی در یک مسابقه به رسمیت شناختن رقیب، دانستن قواعد بازی و مراعات آن و تلاش و تمرین است
اما آن پیروی که از طریق راه ندادن رقیب، یا مراعات نکردن قواعد بازی و شکستن پای رقیب به دست آید در هیچ فرهنگی پیروزی محسوب نمی شود. شکستن حصارهای اخلاقی در مباحث علمی شکستن پای رقیب در بازی است که ممکن است او را از حرکت باز دارد و خاموش کند اما پیروزی به دبنال ندارد.
این منشأیی جز بی اعتنایی و احساس عدم احتیاج به تعمق داشتن در سخن فرد ندارد. و گاه فقط ناشی از سوء ظن است، شخص می پندارد که بعید است مراد نویسنده آن معنای درستی باشد که به ذهن می آید، حتماً آن معنای غلط منظور اوست.
22. چقدر خوب است افراد توانایی های علمی و قلمی خود را در راه اتحاد و یکپارچگی جامعه به کار گیرند، نه در راه اختلاف که ام الفساد است و نقش اول را در فروپاشی یک جامعه و تمدن دارد. این اقتضا می کند که در مواردی انسان حتّی از حق شخصی اش بگذرد و از سخنان تفرقه افکنانه بپرهیزد و بذر شقاق و شکاف نپاشد.
۲۳. انتقاد مشفقانه و سازنده با انتقام خصمانه تفاوت بسیار دارد. نقد زدن غیر از نق زدن است. منتقد اشکال شناس است، منتقم اشکال تراش، منتقد در پی تقویت است منتقم در پی تضعیف، منتقد راه حل نشان می دهد، منتقم یاس و بن بست و در مقام ارائه راه حل نیست.
منتقد درصدد کشف بیماری و علاج است، منتقم درصدد ایجاد آن. منتقد طبیب است، منتقم رقیب است. انتقاد از شفقت است، انتقام از خصومت. مخاطب منتقد طرف نقد است که نواقصش را برطرف کند، مخاطب منتقم دیگرانند که بر نقص طرف نقد بخندند و یا بر خطایش برآشوبند و بر جرمش مجازات کنند. منتقد دشمنان را خلع سلاح می کند، منتقم برای دشمنان و مطبوعات و رسانه های بیگانه خوراک تبلیغاتی تهیه می کند.
