آموزشی ۲۵ قانون داستان معمایی

[Tara Motlagh]

۱۱. قاتل نباید خل و چل باشد. قاتل، قاتل نیست مگر اینکه طبق نص قانون مرتکب قتل شود.

 

[Tara Motlagh]

۱۲. گفته شده و می‌شود که در نوشتن داستان معمایی خبری از کمال و بی‌نقصی نیست. چرا؟ به دو دلیل، یکی را که پیشتر گفتم (همان قضیه ذهن کامل)، دلیل دوم به رویکرد خواننده برمی‌گردد. خواننده‌ها از همه نوع افرادی هستند و همه نوع فرهنگی دارند.

 

[Tara Motlagh]

کسی که دیوانه معما باشد، خودش را در مسابقه با نویسنده می‌بیند، اگر او بتواند پایان را حدس بزند برنده است حتی اگر نتواند بطور منطقی حدس خود را ثابت کند. این روحیه تقریبا در همه خوانندگان وجود دارد، اما خواننده‌ای که شیفته بازی حدس زدن باشد، چیزی جز حدس زدن برایش مهم نیست.

 

[Tara Motlagh]

از طرفی خوانند‌ه‌ای هم هست که به خشونت، خون، سادیسم و عنصر مرگ علاقه دارد. این حس نیز تقریبا در همه خوانندگان وجود دارد و برای چنین خواننده‌ای معما اصلا مهم نیست، حال هر چقدر هم دقیق طرح‌ریزی شده باشد. نوع سوم آن خوانندگانی هستند که نگران شخصیت‌ها می‌شوند.

 

[Tara Motlagh]

این خواننده خیلی کاری به گره‌گشایی ندارد، چیزی که برایش مهم است سقط شدن قهرمان زن بر اثر افتادن در پلکان است. خواننده چهارمی هم هست که خواننده باسواد ادبیات است و ادبیات معمایی را دنبال می‌کند چون تقریبا تنها نوع ادبیات است که پایش را اندازه گلیمش دراز می‌کند. این خواننده شیفته شخصیت‌پردازی، روایت، سبک، پیچ داستانی و تمام صناعت‌های ادبی است تا گره‌گشایی و توضیح نهایی.

 

[Tara Motlagh]

نویسنده داستان معمایی نمی‌تواند همه این خوانندگان را راضی کند. اگر بخواهد چنین کند باید اضداد را کنار هم جمع کند که شدنی نیست. من خودم به عنوان خواننده سعی می‌کنم هرگز پایان کار را حدس نزنم. برایم رقابت بین خواننده و نویسنده مهم نیست. راستش به نظر من این رقابت، سرگرمی ذهن‌های دون و پست است.

 

[Tara Motlagh]

۱۳. همانطور که در بالا اشاره شد، همه انواع داستان‌ها درگیر نوعی تعلیق هستند. آشنایی خواننده با اصول ادبیات معمایی به نوعی دوگانگی منجر می‌شود: اینکه هم نمی‌داند چه کسی پشت در پنهان شده و هم اینکه از طرفی می‌داند اگر مثلا شخصیت زن اصلی را کلودت کولبرت بازی کند، هیچ خطری تهدیدش نمی‌کند چون کلودت کولبرت است.

 

[Tara Motlagh]

چطور می‌شود خواننده یا بیننده را با وجود آگاهی از خطر، ناآرام ساخت؟ راه‌حل‌ها بسیار هستند اما من دو تا را بیان می‌کنم. هوش و احساس در دو سطح عمل می‌کنند. واکنش احساسی به تصویر یا متن ربطی به دانش و منطق ندارد. عنصر ابتدایی ترس همیشه در سطحی‌ترین سطح تفکر است. این درحالی است که خطر، موجب برانگیخته شدن ترس می‌شود و نمی‌گذارد خواننده راحت فکر کند!

 

[Tara Motlagh]

نکته دیگر این است که در ادبیات یا فیلمی که خیلی درهم تنیده باشد، همیشه به جز توجه می‌شود تا کل. صحنه‌ای که در برابر چشم است ذهن بیننده را درگیر می‌کند و نمی‌گذارد آن را به بخش‌های دیگر ربط دهد. برای همین در لحظه خواننده یا بیننده نگران شخصیت‌هاست اما وقتی کتاب یا فیلم تمام می‌شود، خواننده یا بیننده می‌تواند به کل داستان فکر کند.