معاصر استبداد صغیر

[حنا نویس]

شاه بدون هماهنگی وزیر جنگ، نیروهای نظامی را جابجا می‌کرد و اوباش محله‌های مختلف تهران مانند سنگلج و چاله میدان را سازماندهی می‌نمود. او برای تحریک کارکنان خرده‌پای دربار (مانند مهتران و آبدارباشیان و قاطرچیان)، که به بیوتات معروف بودند، حقوق آنان را پرداخت نمی‌کرد و وانمود می‌کرد که مجلس حقوقشان را قطع کرده‌است.

 

[حنا نویس]

کارکنان بیوتات در ۲۱ آذر ۱۲۸۶ برای اعتراض به مجلس ابتدا در قورخانه و سپس در مسجد عبدالحسین تجمع کردند. روز بعد، دسته‌هایی از محله‌های سنگلج، چاله میدان و عودجالان، که روی هم رفته اجتماعی هفتصد، هشتصد نفری را تشکیل می‌دادند، به سمت بهارستان حرکت کردند.

 

[حنا نویس]

آغاز استبداد صغیر​

بالاخره با فرستادن کلنل لیاخوف فرمانده بریگاد قزاق حمله به مجلس را آغاز کرد. لیاخوف با نیروهایش مجلس را محاصره کردند و ساختمان مجلس و مدرسه سپهسالار را در ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ برابر با ۲ تیر ۱۲۸۷ و ۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ به توپ بستند.

 

[حنا نویس]

عده زیادی از مدافعان مجلس در این حمله کشته شدند. محمدعلی شاه، لیاخوف را به حکومت نظامی منصوب کرد و به تعقیب نمایندگان و دیگر آزادیخواهان پرداخت. ملک المتکلمین و میرزا جهانگیرخان و قاضی ارداقی را در باغشاه پس از شکنجه در برابر محمدعلی شاه کشتند.

 

[حنا نویس]

پنجشنبه ۱۴ خرداد ۱۲۸۷​

شاه در باغشاه​

صبح روز پنجشنبه ۱۴ خرداد ۱۲۸۷ ه‍.ق غوغای عجیبی در تهران برخاست. دسته‌ای از سربازان فریادکشان و نعره‌زنان به خیابان‌ها ریختند و «بگیر ببند» راه انداختند.

 

[حنا نویس]

به هر کسی رسیدند وی را کتک زدند و تیر هوایی شلیک کردند. پشت سر آن‌ها یک عراده توپ در جهت مجلس شورای ملی به راه افتاد. همان موقع یک تیپ قزاق پیاده میدان توپخانه را اشغال کرد. در گرماگرم این حوادث محمدعلی شاه در کالسکهٔ سلطنتی شش‌اسبه‌اش با مشاور روسی‌اش «شاپشال» و کلنل لیاخوف فرمانده بریگاد قزاق، به سوی قزاقخانه و سپس باغ شاه در تهران حرکت کرد.

 

[حنا نویس]

همان روز اسباب‌آلات جنگی به باغ شاه برده شد و سیم‌های تلگراف به کلی قطع شد تا خبری به شهرستان‌ها نرسد. بعد از ظهر مجلس جلسه‌ای تشکیل داد و رئیس مجلس اطمینان داد همه چیز در امن و امان است و اعلیحضرت برای هواخوری به باغ شاه رفته‌اند.

 

[حنا نویس]

یکشنبه ۱۷ خرداد ۱۲۸۷​

علیرضا خان عضدالملک برای صحبت با شاه به همراه چند تن از درباریان به باغ شاه رفت، اما موقع مراجعت از باغ، قزاقان آن‌ها را محاصره کردند و سه نفرشان دستگیر شدند. همان روز چند عراده توپ به نزدیک دروازه‌ها منتقل شد. از طرف دیگر احمد مشیرالسلطنه رئیس‌الوزرای جدید به مجلس آمد و وزرایش را معرفی کرد.

 

[حنا نویس]

دوشنبه ۱۸ خرداد ۱۲۸۷​

اعدام تنی چند از مشروطه‌خواهان بدست قوای قزاق در تبریز

راه نجات​

قزاق‌ها در شهر می‌گشتند و هرکس را که اسلحه داشت خلع سلاح می‌کردند. از طرفی دستخطی از شاه زیر عنوان «راه نجات و امیدواری ملت» چاپ و منتشر شد.

 

[حنا نویس]

در این دستخط محمدعلی شاه از اینکه منافع ملت دست مشتی خائن شده شکایت کرده و گفته بود: «ایران به‌طوری‌که دستخط فرموده و به عموم دول اعلام فرموده‌ایم مشروطه و در عداد دول کنستیتوسیون محسوب است و وکلا و مجلس شورای ملی در کمال امنیت و قدرت به تکالیفی که از برای آن‌ها مقرر است عمل خواهند کرد».