آموزشی همه چیز درباره کاریکلماتور

[شیر کاکائو]

 

[شیر کاکائو]

ویژگی‌های کاریکلماتور و شباهت‌های آن به سبک هندی​

۱- ایجاز و کوتاهی

اولین ویژگی ظاهری کاریکلماتور خیلی کوتاه بودن آن است. کوتاه‌ترین کاریکلماتور از دو کلمه و بلندترین آن‌ها از نود و هشت کلمه تشکیل شده و به‌طور میانگین تعداد کلمات به کار گرفته شده در کاریکلماتور معمولا بین پنج تا پانزده کلمه است. اینکه مردم از هر چیز نوع فشرده‌اش را می‌پسندند برای این روزها نیست. در گذشته معتقد بودند: «کم گوی و گزیده‌گوی چون دُر» امروز هم عقیده همین است؛ با این تفاوت که به سبب تغییرات زیادی که در شیوه‌ی زندگی بشر رخ داده کم‌گویی به یک ضرورت تبدیل شده است. در ادبیات کوتاهِ کوتاه، کلمات همدیگر را بیشتر می‌شناسند، با هم صمیمی‌ترند و نقش بیشتری بازی می‌کنند. توجه به کارکرد واژه‌ها، ترتیب توالی آنها و معماری کلمات اهمیت بسیاری دارد و توجه یا عدم توجه به این نکات یک اثر را شاهکار یا پیش‌پاافتاده می‌کند. همان‌گونه که در بررسی مختصات سبک هندی اشاره شد قالب سبک هندی بیت و مصرع است نه غزل. می‌توان این امر را به عنوان یکی از وجوه تشابه ظاهری در این دو به شمار آورد.

 

[شیر کاکائو]

– سایه، شبِ کوچک. ( شاپور)

– شب سایه‌ی روز است. (شاپور)

 

[شیر کاکائو]

کوتاهی و ایجاز در کنار هم خود ویژگی به حساب می‌آید. کوتاهی بر کم بودن تعداد واژه‌ها در کاریکلماتور دلالت می‌کند و همان‌طور که پیش از این به آن اشاره کردم بیشتر جنبه‌ی کمی دارد. اما ایجاز بیشتر جنبه کیفی دارد. ایجاز خلاصه کردن تا بدان‌جا است که از زیبایی اثر کاسته نشود و چیزی اضافه و بی‌مصرف باقی نماند.

 

[شیر کاکائو]

۲- زبان ساده

استفاده از زبان مرسوم، پرهیز از پیچیدگی‌های کلامی و استفاده از واژه‌های معمول، ویژگی کاریکلماتور است. نزدیکی زبان کاریکلماتور به زبان محاوره و ساده‌نویسی باعث می‌شود تا مخاطب راحت‌تر با آن ارتباط برقرار کند و البته همین سادگی ممکن است این ذهنیت را به‌وجود آورد که نوشتن اینگونه جملات خیلی ساده است، که در این ذهنیت پیچیدگی‌های معنایی، خیال‌انگیزی و وجود عناصر غافل‌گیری در یک کاریکلماتور خوب مغفول مانده است. شاید برای درک بهتر این ماجرا دست به قلم شدن راه مناسبی باشد.

 

[شیر کاکائو]

– به اندازه‌ای تشنه هستم که اشک ریختن به قیمت جانم تمام می‌شود. (شاپور)

– آخرین قطره‌ی باران سیفون رنگین‌کمان را می‌کشد. (شاپور)

– سایه‌ی درخت چون ریشه در خاک ندارد نمی‌تواند سر پا بایستد. (شاپور)

– دود سرگرم بالا رفتن از سقوط است. (شاپور)

– چشمت لبریز از نگاه نامحرم است. (شاپور)

 

[شیر کاکائو]

دکتر سیروس شمیسا معتقد است به‌دلیل رو آوردن طبقات مختلف مردم در آن دوره به شعر، زبان کوچه و بازار به شعر سبک هندی راه پیدا کرده‌است. سادگی زبان یکی دیگر از وجوه مشترک سبک هندی و کاریکلماتور می‌باشد.

زلف مشکین تو یک عمر تامل دارد نتوان سرسری از معنی پیچیده گذشت (صائب)

دل سپردم به بتی تا شود آرام دلم نه که تسکین و قرار از من مسکین ببرد (میرزا قوام الدین جعفر قزوینی)

 

[شیر کاکائو]

۳- کشف

کشف باعث شگفتی و وجد مخاطب می‌شود؛ کشفی که نویسنده به آن رسیده و آن را با مخاطب خود به اشتراک می‌گذارد. این کشف گاهی در مضمون و محتوا و گاهی در فرم و ظاهر اتفاق می‌افتد، گاهی هم در مضمون و محتوا و هم در فرم و ظاهر.

 

[شیر کاکائو]

کشف مضمون و معنای جدید یکی از ویژگی‌های برجسته سبک هندی است که از این نظر نیز کاریکلماتور و سبک هندی به هم شباهت دارند. همین ویژگی بارز که از نقاط توجه در سبک هندی است پاشنه آشیل آن نیز است و در کاریکلماتور نیز چنین است. گاهی کشف مضمون به تکرار می‌افتد. مطالعه پیوسته و رضایت ندادن نویسنده به کشف‌های ساده و دم‌دستی می‌تواند اثر را از این نگرانی دور نگاه دارد.

 

[شیر کاکائو]

این شگفتی با استفاده از ابعاد مختلف معنایی کلمات، تشخیص یا انسان‌گونگی فانتزی، تمثیل، احاله به محال، کنایه، حسن تعليل، حس‌آميزی، تشبيه و استعاره، تضاد و پارادوکس، اغراق و… به دست می‌آید.